Czym są afty? Objawy, przyczyny i leczenie.

Niewielkie rany w jamie ustnej to nieprzyjemna dolegliwość, której najczęstszą przyczyną są drobne urazy mechaniczne błony śluzowej policzków, podniebienia czy języka. Choć afty mają zwykle incydentalny charakter, to jednak mogą powodować dość duży dyskomfort, utrudniając jedzenie, a nawet mówienie. W takim przypadku można stosować doraźne środki, które złagodzą ból i przyspieszą gojenie śluzówki. Gdy problem nawraca, należy zastanowić się nad jego źródłem i wdrożyć odpowiednie środki zaradcze.

Objawy aft w jamie ustnej 

Charakterystycznym objawem afty jest odczuwalny, dość duży dyskomfort, zwłaszcza podczas jedzenia, ale także w czasie picia czy mówienia. Początkowo niewielka, na ogół okrągła zmiana występująca punktowo lub w grupie, na podniebieniu miękkim, wewnętrznej stronie policzków, warg lub języka, po upływie 1-2 dni pokrywa się białym nalotem, a wokół niej pojawia się rumień.

Problemem, z którym zmaga się najwięcej osób, są tzw. afty małe. To niewielkie, ale dość bolesne zmiany, które jednak dość szybko ustępują. Zwykle zanikają w ciągu 1-2 tygodni od momentu wystąpienia. Rzadszą, ale znacznie bardziej uciążliwą dolegliwością są tzw. afty duże. Tego tupu zmiany mogą osiągać średnicę większą niż 1 cm, zwykle utrzymują się na powierzchni błony śluzowej dłużej niż dwa tygodnie, a po ich ustąpieniu w miejscu rany pojawia się blizna. W obu przypadkach, zwłaszcza przy dużym nasileniu zmian, objawem towarzyszącym jest również dość często chwilowe powiększenie węzłów chłonnych.

Gdy afta jest niewielka lub występuje w grupie drobnych nadżerek pokrytych białym nalotem, może być pomylona z chorobą wywoływaną przez grzyby. Pleśniawki częściej występują u dzieci niż dorosłych, a ich przyczyną nie są urazy, lecz drożdżaki. W odróżnieniu od aft zmiany są znacznie łagodniejsze i nie wywołują silnego uczucia bólu. Oczywiście mogą sprawiać dyskomfort, ale w większym stopniu jest on związany z pogorszeniem wrażeń smakowych niż z bólem.

Przyczyny powstawania aft 

Najczęstszą przyczyną tego typu dolegliwości są urazy mechaniczne śluzówki. W wyniku przygryzienia, podrażnień spowodowanych nieumiejętnym szczotkowaniem zębów, stosowania aparatu ortodontycznego czy niedopasowanej protezy zębowej na powierzchni delikatnych błon śluzowych jamy ustnej mogą powstawać drobne owrzodzenia i nadżerki. Punktowa afta, która co pewien czas odnawia się w tym samym miejscu, jest zwykle pochodną właśnie tego typu urazów.

Przyczyną aft, zwłaszcza gdy mają one rozsiany i nawracający charakter, może być nieprawidłowa higiena, w tym zwyczaj jedzenia nieumytych owoców lub warzyw, obgryzania paznokci, gryzienia ołówka, jedzenia brudnymi dłońmi lub sztućcami. Afty w jamie ustnej mogą być także pochodną problemów z zębami. Ich przyczyną może być zaawansowana próchnica zębów lub kamień nazębny. Tego typu dolegliwości występują również dość często w momencie wyżynania się nowych zębów, zwłaszcza zębów trzonowych, na przykład ósemek. Niekiedy nawracające afty są symptomem alergii lub nadwrażliwości pokarmowej (mogą być pochodną nietolerancji glutenu), zaburzeń autoimmunologicznych lub skutkiem ubocznym stosowanych leków. Czynnikiem zwiększającym częstotliwość występowania aft są uwarunkowania genetyczne. Jeśli jeden z rodziców zmaga się z tego typu dolegliwościami, istnieje duże prawdopodobieństwo, że ten sam problem wystąpi także u dzieci.

Domowe leczenie aft 

Istnieje wiele sposobów na minimalizowanie dolegliwości powodowanych przez bolesne nadżerki. Największą popularnością cieszą się oczywiście domowe sposoby na afty, takie jak stosowanie płukanek z soli kuchennej, wody utlenionej, naparów ziołowych czy okładów z herbaty. Dwie pierwsze metody pomagają odkazić zmianę, tym samym przyspieszając jej gojenie. Warto przy tym podkreślić, że wody utlenionej nie używamy do płukania ust – nasączamy nią mały wacik i punktowo przykładamy do afty. Dwie pozostałe metody sprzyjają łagodzeniu stanu zapalnego, przyspieszają gojenie i działają przeciwbólowo. Jeśli domowe metody zawodzą, dużą skutecznością działania charakteryzują się profesjonalne produkty stomatologiczne. W łagodzeniu bólu i przyspieszeniu gojenia ran pomagają specjalne pasty do zębów i płyny do płukania ust z chlorheksydyną oraz specjalne żele na afty, które nakłada się punktowo w miejscu występowania bolesnego owrzodzenia. My polecamy płyn wspomagający gojenie ran Alfa Implant Care 200 ml. Wystarczy wylać kilka kropel na wacik kosmetyczny i trzymać kilka minut na ranie.

Warto pamiętać, że nawet najlepsze sposoby na afty, które pomagają w łagodzeniu dolegliwości bólowych, nie rozwiążą przyczyny nawracającego problemu. Gdy afty mają tendencję do nawracania i pojawiają się w jamie ustnej częściej niż raz w roku, warto skonsultować się ze stomatologiem.

Przyczyną problemów mogą być zarówno choroby zębów, jak i niedopasowana proteza czy aparat ortodontyczny. Wówczas należy wyleczyć próchnicę, usunąć kamień nazębny, skorygować aparat czy poprawić protezę. Gdy przyczyną nawracających zmian jest alergia pokarmowa, koniecznością może być stała modyfikacja diety. Afty mogą być również powodowane przez choroby ogólnoustrojowe czy niedobory witamin i minerałów. Wówczas wdraża się specjalistyczne leczenie farmakologiczne.